Een paar weken geleden is in Amsterdam een nieuwe actie gelanceerd, Hollaback!, tegen ‘street harassment’. In het Nederlands vertaalt straatintimidatie of lastig gevallen worden op straat. Hollaback! is een internationale organisatie met 92 lokale afdelingen in 32 landen. Het doel van Hollaback! is om intimidatie en geweld op straat tegen te gaan. Om dit te bereiken is een bewustwording van het publiek nodig over wat als intimidatie of lastig gedrag kan worden aangemerkt en welke effecten dit heeft. Hollaback! wil informatie voorzien, de discussie aangaan en nieuwe manieren verzinnen om het intimidatie en geweld op straat tegen te gaan. Iedereen heeft het recht op gelijke toegang tot de straat. De stad is van iedereen.
Wat is straatintimidatie?
Mogen mannen vrouwen complimenten maken of grapjes maken over homo’s? Maar seksistische opmerkingen zijn geen complimenten of grappen. Het gaat om ongewenste opmerkingen, gebaren of ander gedrag gericht op een voorbijganger in een publieke ruimte die gericht zijn naar deze persoon vanwege de sekse of vermeende sekse, gender, gender gedrag, seksuele oriëntatie of etnische achtergrond. Het gaat erom wie de macht heeft dit gedrag te vertonen. Met straatintimidatie eigent iemand zich het recht op de straat toe.
Voorbeelden hiervan zijn:
- Seksistiche of racistische opmerkingen
- Seksistische gebaren
- Gesis of andere geluiden
- Homo of trans opmerkingen
- Stalking
- Potloodventen
- Aanranding
Virginia Wolff schreef 80 jaar geleden over een vrouw die niet over het gras mocht lopen en geen toegang had tot de bibliotheek waar alleen mannen mochten komen. Ze had de hoopvolle verwachting dat dit over 100 jaar wel zou kunnen.
Toch zijn er nu heel veel vrouwen die nooit op bepaalde plekken komen of alleen op bepaalde tijden, omdat ze zich daar niet veilig voelen. Deze angst beperkt vrouwen. Veel vrouwen hebben zo geen toegang tot veel publieke ruimten die anderen wel hebben.
Alle vrouwen hebben wel eens te maken gehad met straatintimidatie en de meeste vrouwen zeer frequent. Dit kan overal gebeuren, ook in Nederland. Zelfs op plekken waar veel mensen zijn en op klaarlichte dag. Er zijn dan veel getuigen, maar mensen grijpen niet in. Voor vrouwen is dat vaak nog bedreigender dan het incident zelf. Het gevoel dat je er alleen voor staat. Toch kan iemand eenvoudig ingrijpen door te vragen of iemand okay is of op een andere manier te laten merken dat je iemand steunt met een blik of een opmerking.
Bij straatintimidatie is het nooit duidelijk wat precies de bedoeling is van de dader. Vriendelijk teruglachen kan een uitnodiging zijn, maar het negeren kan weer tot agressie leiden. Vrouwen gaan dan letten op hun eigen gedrag en passen zich aan. Zo leidt straat intimidatie tot onzekerheid bij vrouwen hoe te reageren.
Waarom is Hollaback! ook opgericht in Amsterdam?
Veel mensen denken dat het in Nederland wel meevalt. Ze vinden straat intimidatie meer iets van andere landen. Als het in Nederland voorkomt, dan alleen in bepaalde wijken waar vooral minderheden wonen. Dit blijkt een stereotype beeld te zijn. Uit een onlangs verschenen rapport over ongewenst gedrag op straat blijkt het overal in Amsterdam voor te komen en maken allerlei verschillende type mannen zich er schuldig aan.
Er zijn al verschillende films gemaakt door vrouwen over wat ze meemaken als ze gewoon over straat lopen. Enkele jaren geleden was er een film in Brussel en er is ook een film van een vrouw in New York. In Nederland heeft de presentatrice van Spuiten en Slikken de proef op de som genomen. Deze is gefilmd in het Oosterpark in Amsterdam. Kijk hier.
Waar ligt de grens? En is het gedrag van die mannen normaal?
Want dat is de boodschap die we al als kind meekrijgen. Je moet het als vrouw als compliment opvatten en anders gewoon negeren. Veel opmerkingen blijken tegen kinderen tussen 11 en 17 jaar gericht te zijn. Het ongewenste gedrag van mannen is niet onschuldig of onschadelijk. Hier moet meer bewustwording over komen.
Eve Aronson heeft een onderzoek gedaan in Amsterdam voor haar afstudeerscriptie. Uit de 150 reacties die het onderzoek opleverde, kwam dat 90% van de respondenten straatintimidatie zelf had meegemaakt of er getuige van waren geweest.
Veel kinderen krijgen al op jonge leeftijd hiermee te maken, 33% had een eerste ervaring tussen de 11 en 17 jaar. Het gebeurde in alle delen van de stad Amsterdam
Wat gebeurt er? (zie bijlage)
Wat het meest gebeurt is: “groeten” (holla), sissen of fluiten, seksuele opmerkingen, stalken of volgen, uitschelden, aanraken of vastgrijpen, homofobie.
Waar en wanneer komt het voor? (zie bijlage)
Het maakt niet uit of vrouwen letten op hoe ze zich kleden en wanneer ze over straat gaan. Het gebeurt vooral overdag op drukke plaatsen.
Straatintimidatie is niet onschuldig (zie bijlage)
In het onderzoek is ook gekeken naar de effecten van straat intimidatie. Die lopen uiteen van emotionele effecten en verandering in gedrag. Er is een groep ‘Straatintimidatie’ geheten, die bezig is om een wettelijk verbod tegen lastig vallen op straat te krijgen. Door middel van een burgerinitiatief moet de Tweede Kamer zich over dit onderwerp buigen. Het wetsvoorstel gaat om strafbaarstelling van ongewenst gedrag op straat. Het slachtoffer hoeft geen aangifte te doen, maar agenten kunnen boetes uitdelen.
De focus ligt nu teveel op mensen die er last van hebben, maar niet op de mensen die het doen. Mannen kunnen vrouwen lastig vallen omdat zij een machtspositie hebben. Vrouwen zouden die macht terug moeten pakken.
Er zijn wel experimenten waar vrouwen opmerkingen gingen maken tegen mannen. Die vinden dat meestal leuk. Maar dat komt omdat er een machtsongelijkheid is tussen mannen en vrouwen. Als het frequent voorkomt en het bedreigend is, zullen zij het ook als vervelend ondervinden. Heteromannen worden vrijwel niet lastig gevallen, maar zijn er wel getuige van. Zij zouden kunnen ingrijpen. Toch is er ook een competitie tussen mannen over de publieke ruimte.
Vrouwen passen hun gedrag aan en vermijden bepaalde plekken, op bepaalde tijden.
Wat gaat Hollaback! doen?
Hollaback! wil een platform vormen waar mensen hun ervaringen kunnen delen. Er is een website en er komt ook een app. Slachtoffers van straatintimidatie staan niet meer alleen. Het platform kan mensen informeren en mobiliseren om actie te voeren. Het is belangrijk dat er een bewustzijn wordt gecreëerd over de schadelijkheid van de straatintimidatie. Dan kan er actie worden ondernomen.
Bij de app kunnen ook foto’s worden upgeload, maar dat is in Nederland illegaal. In andere landen kan dit wel. Een mogelijkheid zou kunnen zijn om de app te gebruiken als alarm, zodat mensen in de buurt kunnen helpen.
Ervaringen van mensen kunnen ook worden verzameld, zodat het niet meer gaat om een enkel incident. Als er genoeg bewijs is tegen een dader, kan het worden strafbaar gesteld als stalking, niet van een individu, maar van meerdere vrouwen. Hollaback! kan tot slot informatie aan scholen leveren. Bijvoorbeeld filmpjes vertonen op scholen en de discussie bevorderen. Verspreid de informatie en sluit je aan bij de beweging!
Wat kunnen omstanders doen?
Vooral mannen zijn vaker getuige van straatintimidatie. Zij kunnen opkomen voor het slachtoffer. Bijvoorbeeld vragen of iemand okay is. Uit onderzoek blijkt dat een slachtoffer meer last heeft van emotionele schade als er wel omstanders waren die niets deden dan als zij er alleen voor stonden.
Wat kunnen beleidsmakers doen?
- Meer straatverlichting en verlichting in parken
- Duidelijke markeringen van waar uitgangen zijn
- Meerdere paden, zodat je niet slechts een kant op kunt
- Zorgen dat vegetatie openheid geeft
- Informatie verspreiden over wat straatintimidatie is
- Straatintimidatie criminaliseren
Contactinformatie:
amsterdam.ihollaback.org
www.facebook.com/hollabackamsterdam
@iHollaback_AMS
amsterdam@ihollaback.org
http://www.straatintimidatie.org
Downloads