#MeToo: hoe nu verder

Op deze bijeenkomst spraken we over seksueel geweld. Waarom zwijgen slachtoffers, wat was het succes van #MeToo, hoe kan je hulp krijgen en wat kan de politiek doen. Met Thalia Schindler, Lisa van Osch van het Centrum Seksueel Geweld en Kathalijne Buitenweg, Tweede Kamerlid van GroenLinks - olv Walter Hoogerbeets

Presentatie van Thalia Schindler
Analyse van #MeToo vanuit de toegepaste cognitieve psychologie

Waarom is seksueel ongewenst gedrag zo onaangenaam?

  • Het gaat om een schending van individuele rechten en autonomie.
  • Het gaat om een vernietiging van keuzevrijheid en zeggenschap over jezelf.

In het Westen zijn belangrijk:

  • Zelferkenning
  • Onafhankelijk
  • Proactief en zelfbepalend handelen

Waarom wordt seksueel geweld zo getolereerd? 

Het slachtoffer kan te maken krijgen met:

  • Schaamte
  • Zelfverwijt
  • Emotionele belasting
  • Trauma
  • Vaak afhankelijkheidspositie ten opzichte van dader
  • Zwijgen, dan bestaat het ook niet

Redenen om geen aangifte te doen:

  • Onwetendheid van de mogelijkheden
  • Angst voor negatieve reacties
  • Twijfel over kwalificatie van seksueel geweld, bijvoorbeeld binnen het huwelijk

Vier types negatieve reacties bij aangifte:

  • Verwijt zelfverantwoordelijk
  • Ongepaste reacties
  • Schadelijk effect van de openbaring, afhankelijkheidsrelatie
  • Onvoldoende steun van sociale omgeving

Voordeel van openbaring op sociale media:

  • Snel en ruim bereik

Er zijn ook verborgen voordelen:

  • Tevreden over eigen gedrag, je kunt mee actie voeren vanuit huis
  • Microblogging, kleine stukjes schrijven
  • Uitbreken uit vaste sociale omgeving

Succes van #MeToo:

  • #MeToo legt de definitie van seksueel ongewenst gedrag bij het individu neer, dus niet bij strafrecht of andere mensen
  • Nieuwe manier van openbaring en aanklagen van dader
  • Opeisen van rechtvaardigheid in een sociale context

Alyssa Milano en andere prominente mensen fungeren als model

Sociale verificatie

  • Je bent onderdeel van een groep en steunt elkaar, eigenlijk moet je er over praten om te laten zien hoe groot het probleem is
  • Je hoeft niet te bewijzen dat je een slachtoffer bent, je krijgt autonomie om individueel te zeggen dat het niet goed voelde, dat het schadelijk was
  • Binnen het strafrecht of binnen de maatschappij hoef je het niet te bewijzen

Hoe zit het in andere landen?

Daar autonomie en individuele rechten ook steeds belangrijker. Autonomie is basis van het menselijk bewustzijn. Dit verschilt wel per cultuur

Door de hashtag zelf gaat niets veranderen, deze beweging heeft de bal aan het rollen gebracht

Het moet door de politiek worden opgenomen

 

Presentatie Lisa van Osch
Casemanager bij Centrum Seksueel Geweld Utrecht
Kinder en jeugdpsycholoog

Slachtoffers van accuut seksueel geweld kunnen zich binnen een week bij hen melden. Het CSG richt zich op forensisch onderzoek bij verkrachting, aanranding of andere vorm van seksueel geweld. Alle leeftijden, ongeacht geslacht kunnen hier terecht. Het is spoedeisende hulp en je hoeft je verhaal maar een keer te doen, dan worden andere instanties op de hoogte gesteld. Psychologische hulpverlening. Niet steeds hoeven herbeleven door verhaal te doen. Er is een samenwerking op juridisch, psychologisch en forensisch gebied. Er zijn al centra in het hele land.

Uit cijfers die bekend zijn wordt 1 op 8 vrouwen verkracht. Bij mannen is dat 1 op 25. Per jaar zijn er 100.000 slachtoffers, waarvan 90% vrouwen, 10% mannen. 7% van de vrouwen raakt zwanger na verkrachting.

Er bestaat een groot risico op post traumatisch stressstoornis. ‘Blaming the victim’, is vaak schadelijker dan de verkrachting zelf.

De hulpverlening bij het CSG richt zich op:

  • Forensisch onderzoek
  • Medische zorg
  • Psychologisch zorg

Je krijgt een vaste verpleegkundige die je die dag begeleidt. Mogelijk wordt de politie erbij geroepen, de forensisch arts om sporen vast te leggen Daarna krijg je een casemanager.

Vraag: wat hebben jullie van #MeToo gemerkt?
Mensen die iets hebben meegemaakt, worden er nu constant mee geconfronteerd. Slachtoffers hebben last van #MeToo door constant herbeleven van het seksuele geweld. Er blijkt geen toename te zijn van het aantal meldingen.

Vraag: Hoe weet men dat dit centrum bestaat?
Na #MeToo was er een landelijke campagne van CSG.

Hoe is de financiering van CSG geregeld?
Op landelijk niveau door landelijke overheid. Op gemeentelijk niveau door gemeente. Gemeenten zijn hiertoe wettelijk verplicht. De psychische hulpverlening is kosteloos. Medische hulpverlening gaat op de verzekering van het slachtoffer, dus gaat ten koste van het eigen risico.

Ongeveer 40% van de slachtoffers die zich melden bij het CSG doen aangifte. Het CSG geeft uitleg over aangifte doen. De keuze ligt bij het slachtoffer. Of ze willen het niet of de politie ziet te weinig in een aangifte. Slachtoffers denken vaak dat de politie iets wil van hen: wel aangifte doen zijn of juist niet.

 

Presentatie Kathelijne Buitenweg

Belangrijkste voor slachtoffers is dat ze de regie terug krijgen en hun eigen keuzes kunnen maken. Kathelijne heeft zelf aangifte gedaan met steun van haar ouders. Het is een rechtszaak geworden die zij heeft gewonnen. Dat is voor haar een bron van kracht.

Slachtoffers moeten zelf kunnen bepalen wat ze doen.

Er is een informatief gesprek over #MeToo met de minister geweest. Daar hebben ze het ook gehad over de website van de zedenrecherche. Wat is belangrijk om te veranderen:

  • De website van de zedenrecherche wekt de indruk dat je beter geen aangifte kan doen.
  • Er wordt gewaarschuwd voor een valse aangifte, terwijl dat met seksueel misdrijf meestal niet het geval is.
  • Valse aangiftes komen bijvoorbeeld wel veel voor bij verzekeringsfraude, maar daar staat geen waarschuwing bij.
  • De website van de zedenrecherche is niet uitnodigend.

Misschien leidden niet alle zaken tot vervolging, maar de politie krijgt bij aangifte wel meer inzicht hoe dit speelt in de maatschappij.

Het rare is dat er op de website wordt gezegd: houdt rekening met de gevolgen voor de dader. Daar wordt bij geen enkel ander misdrijf iets over gezegd. Er zijn wel goed opgeleide zedenrechercheurs. Iedereen heeft recht op een gratis advocaat, maar dat weet niemand.

Er komt een debat in de Tweede Kamer naar aanleiding van #MeToo, maar dat gaat vooral over ongewenste intimidatie op werk. Daar ligt een verantwoordelijkheid bij de werkgevers. Het is niet genoeg om alleen een procedure te hebben, maar ook duidelijk maken in de bedrijfscultuur dat het niet wenselijk is. Seksuele intimidatie wordt gezien als arbeidsmarktdiscriminatie. Alle arbeidssectoren moeten daar meer werk van moeten maken.

Educatie is belangrijk! Seksuele omgang zit in de kerndoelen: het gaat om seksuele weerbaarheid, grenzen kunnen aangeven, maar ook kunnen aangeven wat je wel wilt. Scholen gaan ermee aan de slag, maar kwaliteit van onderwijs laat te wensen over. Onderwijs heeft veel vrijheid over de invulling van kerndoelen. Scholen kunnen gastdocenten uitnodigen, maar het is ook goed als docenten er zelf over kunnen praten. Op de Pabo moeten leerlingen geleerd worden hoe hier over te praten. Mensen leven steeds meer in gescheiden werelden door sociale media en internet.

Hoe met het internet omgaan? Seksistisch, pornografisch? We moeten goede rolmodellen vinden.

Belangrijk is dat mensen stelling blijven nemen, vooral mannen. Voorbeeld Rapper Boef, zei stomme dingen over vrouwen en werd daar op aangevallen.

Bij gemeente Castricum was een lijst gemaakt met high impact crimes, maar daar staat seksueel geweld niet bij. Wel inbraak en straatroof.

Belangrijk is dat seksueel geweld niet een links onderwerp wordt, anders zullen mensen het daarom afwijzen. Het is belangrijk dat het breed gedragen wordt. Politieke partijen moeten op dit onderwerp samenwerken. Links moet zich niet op profileren, maar andere partijen erbij betrekken.

Een meldpunt binnen een bepaalde gemeenschap is een eerste erkenning dat je wordt gehoord. Mensen willen hun gemeenschap niet in diskrediet brengen. Meldpunt geeft binnen de gemeenschap aan dat het niet mag.

Is het een mogelijkheid om het juridische criterium om te draaien: niet was het duidelijk dat de ander niet wilde, maar was het duidelijk dat de ander wel wilde.